Blachownia Śląska

---

Nazwa

Miejscowość ta została wspomniana w wielu dokumentach na przestrzeni wieków, w tym pod postaciami takimi jak Meedar und Blechhammer (1713), Medar und Bleghamer (1743), Blechhammer, Medarde (1783), a także Blechhammer, Blachownia (1845). W kolejnych latach występowała również jako Blachownia (Blechhammer) (1885), Miedary – Blachownia, Medar-Blechhammer, a nawet Blechhammer (1939). Ciekawy jest fakt, że do 1951 roku używano nazwy Blachownia Śląska – Blechhammer (Medar-Blechhammer).

Sama nazwa w języku niemieckim wywodzi się od słowa pospolitego Blechhammer, które tłumaczy się jako blachownia, co w kontekście historycznym nadaje jej głębsze znaczenie.

Obecna nazwa Blachownia Śląska została oficjalnie przyjęta 26 grudnia 1946 roku, co stanowi nawiązanie do jej bogatej historii oraz znaczenia w regionie.

Historia

Od przełomu XVIII wieku wieś Blachownia korzystała z własnej pieczęci gminnej, której herb przedstawiał snop zboża, a przed nim skrzyżowane kosa oraz cep. W 1819 roku wieś uzyskała wolność od pańszczyzny, co miało istotny wpływ na jej rozwój.

Rozwój gospodarczy

W drugiej połowie XIX wieku Blachownia, w towarzystwie pobliskich Sławięcic, stała się ważnym ośrodkiem przemysłowym. Rocznie przez Kanał Kłodnicki przepływało ponad 1000 statków, transportujących przede wszystkim towary z Gliwic do miejscowej manufaktury w Sławięcicach oraz do składu towarów żelaznych usytuowanego u ujścia Kanału do Odry.

Populacja w miejscowości	1845	1855	1861
Miedary/Blachownia (Medar/Blechhammer)	707	842	1059

Plebiscyt i III powstanie śląskie

W 1910 roku w miejscowości 807 mieszkańców deklarowało używanie języka polskiego, 3 osoby łączyły język polski z niemieckim, natomiast 100 obywateli porozumiewało się wyłącznie po niemiecku. W listopadowych wyborach komunalnych z 1919 roku kandydaci z list polskich zdobyli 118 głosów, co pozwoliło im na zajęcie 7 z 12 mandatów. W trakcie plebiscytu odbywającego się w 1921 roku, wśród 606 uprawnionych do głosowania (w tym 92 emigrantów) 323 osoby głosowały za Polską, a 273 opowiedziały się za Niemcami. 1921 r. to również czas, gdy mieszkańcy założyli gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Podczas III powstania śląskiego Blachownia miała szczególne znaczenie strategiczne. 6 maja 1 katowicki pułk piechoty im. J. Piłsudskiego, dowodzony przez ppor. Walentego Fojkisa, wyruszył z Łabęd, a następnego dnia zajął Sławięcice oraz Blachownię. 4 czerwca miejscowość padła ofiarą ataku sił niemieckich, a następnie wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk, by ostatecznie zostać zajętą przez Niemców 5 czerwca.

Miejscowość	Rok 1910	Rok 1925
Blachownia	910	961

III Rzesza

W ramach działań NSDAP skierowanych na walkę z bezrobociem, w latach 1934–1938 rozpoczęto budowę Kanału Gliwickiego, który połączył Gliwice z Koźlem-Port. W 1939 roku w Blechhammer zainicjowano prace nad zakładem chemicznym produkcji uwodornienia, należącym do koncernu Oberschlesische Hydrierwerke AG. W tym miejscu miały powstać zakłady do produkcji syntetycznej benzyny z węgla z okolicznych kopalń Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

W obliczu budowy zakładów oraz potrzeby utrzymania produkcji, od 1940 roku powstawała rozległa sieć obozów. Obozy te rozciągały się od Blachowni przez Kędzierzyn do Azotów, w których zgromadzono blisko 35 tysięcy ludzi. W Blachowni i Kędzierzynie działały niemieckie obozy jenieckich batalionów budowlano-roboczych, w których przebywało prawie 2500 jeńców brytyjskich i francuskich. Dodatkowo, w Blachowni utworzono oboz pracy przymusowej, w którym pracowało około 18 tysięcy robotników pochodzących z Generalnego Gubernatorstwa, ZSRR, Protektoratu Czech i Moraw, Francji oraz Włoch.

W marcu 1944 roku alianckie lotnictwo rozpoczęło pierwsze loty rozpoznawcze nad Kędzierzynem, co zaowocowało zmasowanymi nalotami bombowymi w lipcu 1944 roku. Wskutek tego nalotu zakłady chemiczne uległy zniszczeniu, a w dniach 21 i 22 stycznia 1945 doszło do ewakuacji zakładów oraz obozów przymusowej pracy.

W ludowej Polsce

31 stycznia 1945 roku Armia Czerwona przejęła kontrolę nad Blechhammerem. Od 21 marca 1945 roku rozpoczęto proces przejmowania obiektów gospodarczych w powiecie kozielskim z rąk radzieckich żołnierzy. Rosjanie, przed wyjazdem, zdemontowali urządzenia oraz aparaturę fabryk chemicznych, co spowodowało całkowite zniszczenie tych obiektów. Pozostałe maszyny zostały wywiezione przez Polaków w celach do odbudowy zakładów chemicznych w Oświęcimiu, Chorzowie i Tarnowie.

Na początku 1946 roku w Blachowni Śląskiej mieszkało jedynie 505 osób. W lecie 1946 roku, w wyniku umowy z Armią Radziecką, uruchomiono transport wodny Kanałem Gliwickim, który miał służyć do transportu węgla z Górnego Śląska.

Odbudowa przemysłu

W ramach sześcioletniego planu rozwoju w latach 1950–1955 postanowiono o budowie w Blachowni wytwórni benzolu oraz smoły koksowniczej, znanej jako Zakłady Koksochemiczne „Blachownia”, które rozpoczęły swoją działalność w 1952 roku. W 1953 roku podjęto decyzję o budowie elektrociepłowni Elektrownia Blachownia, która zaczęła funkcjonować w 1957 roku.

Liczba mieszkańców w miejscowości na podstawie danych spisu powszechnego	1950	1960	1970
Blachownia	854	2.046	3.963

25 września 1954 roku reforma administracyjna powołała w powiecie kozielskim 30 gromad, w tym Gromadę Blachownia Śląska, obejmującą Blachownię Śląską oraz Lenartowice. W 1961 roku Cisowa oraz Miejsce Kłodnickie zostały włączone do gromady Blachownia Śląska. 1 stycznia 1973 roku nastąpiło przyłączenie Blachowni Śląskiej do Kędzierzyna.

Kędzierzyn-Koźle

15 października 1975 roku miało miejsce połączenie miast Koźle, Kędzierzyn, Kłodnica oraz Sławięcice, a także trzech wsi, w tym Lenartowic, Miejsca Kłodnickiego oraz Cisowej, w wyniku czego stworzono Miasto Kędzierzyn-Koźle.

Osobny artykuł: Historia Kędzierzyna-Koźla.

Gospodarka

Największe lokalne przedsiębiorstwa

W Blachowni Śląskiej znajdziemy wiele dynamicznie rozwijających się przedsiębiorstw, które odgrywają kluczową rolę w gospodarczej rzeczywistości regionu. Wśród nich wyróżniają się firmy z branży chemicznej, paliwowo-energetycznej oraz maszynowej.

Przemysł chemiczny odgrywa istotną rolę. Na szczególną uwagę zasługuje Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia”, który skupia się na badaniach nad nowymi technologiami chemicznymi. Blachownia Holding SA odpowiada za zarządzanie udziałami w spółkach stowarzyszonych, natomiast ICSO Chemical Production Sp. z o.o. specjalizuje się w produkcji w dziedzinie chemii organicznej. Również Petrochemia-Blachownia SA, której usługi można znaleźć pod tym linkiem: Petrochemia-Blachownia SA, koncentruje swoją działalność na przemyśle petrochemicznym.

W przemyśle paliwowo-energetycznym prym wiodą takie obiekty jak Elektrownia Blachownia, która zapewnia niezbędną energię dla regionu.

Przemysł maszynowy również wnosi znaczący wkład w lokalną gospodarkę. Szczególnie godny uwagi jest Famet, który zajmuje się produkcją aparatury oraz różnych urządzeń. Dodatkowo, obecność firm takich jak A. Berger Polska, która specjalizuje się w obróbce metalu, wzbogaca branżę.

W Blachowni działają także firmy świadczące usługi fotograficzne, takie jak CeWe Color oraz Fotojoker. Działalność tych przedsiębiorstw wpisuje się w różnorodny charakter lokalnego rynku.

Komunikacja

Układ drogowy

Na terenie Blachowni przebiega istotna arteria komunikacyjna, jaką jest droga krajowa numer 40, mająca kluczowe znaczenie dla połączeń w regionie.

Komunikacja miejska

Miejski Zakład Komunikacyjny mieszczący się w Kędzierzynie-Koźlu obsługuje dzielnicę Blachownia, gdzie znajduje się dziewięć przystanków autobusowych. Oto ich nazwy:

• Blachownia Kanał,
• Elektrownia Blachownia,
• Energetyków,
• Bar „Magia”,
• Przyjaźni,
• Szkoła podstawowa 10,
• Biurowiec Zakładów Chemicznych,
• Tuwima I,
• Tuwima II.

Kultura

W rejonie Blachowni znajduje się Filia nr 4 Miejskiej Biblioteki Publicznej z siedzibą przy ul. Wyzwolenia 7 w Kędzierzynie-Koźlu, która zapewnia mieszkańcom dostęp do Internetu.

Dodatkowo funkcjonuje tutaj Ośrodek Kultury „Lech”, w którym można uczestniczyć w różnych aktywnościach artystycznych. Istnieje tu koło plastyczne „Tęcza”, a także sekcja modelarska, w ramach której zainteresowani budują modele redukcyjne z plastyku i papieru.

Co roku w tym ośrodku organizowany jest Konkurs modeli plastikowych i kartonowych, upamiętniający porucznika A. Lindella. Oprócz tego, dzieci i młodzież mogą korzystać z oferty sekcji tanecznej „SPIN”.

Edukacja

W Blachowni Śląskiej znajduje się Publiczna Szkoła Podstawowa nr 10 imienia Wojska Polskiego, zlokalizowana przy ulicy Szkolnej 3.

Osobny artykuł poświęcony jest edukacji w Kędzierzynie-Koźlu.

Kościoły i Związki Wyznaniowe

W Blachowni Śląskiej można znaleźć różnorodne wspólnoty religijne, które kształtują życie duchowe mieszkańców. Kościół Rzymskokatolicki odgrywa istotną rolę w tej społeczności.

W miejscowości funkcjonuje Parafia pw. św. Piusa X i św. Marii Goretti, której siedziba znajduje się przy ulicy Przyjaźni 69. To miejsce nie tylko modlitwy, ale także spotkań i organizacji różnorodnych wydarzeń religijnych.

Oprócz wspólnoty katolickiej, w Blachowni działają również inne wyznania. Miasto jest domem dla dwóch zborów Świadków Jehowy. Siedziba ich Sali Królestwa zlokalizowana jest przy ul. Przyjaźni 141. Wspólnoty te oferują swoim członkom przestrzeń do nauki i wspólnego przeżywania wiary, co przyczynia się do zróżnicowanego obrazu duchowego miasta.

Sport

Blachownia Śląska dysponuje różnorodnymi obiektami sportowymi, które sprzyjają aktywności fizycznej mieszkańców oraz organizacji wydarzeń sportowych.

• zespół piłkarski TKKF Blachowianka,
• Stadion sportowo-rekreacyjny (ul. Szkolna 15) – obiekt przeznaczony zarówno do szkoleń i rozgrywek w piłkę nożną, jak i do organizacji różnorodnych imprez, w tym sportowych, rekreacyjnych oraz kulturalnych.

Dodatkowe informacje można znaleźć w artykule na temat Sportu w Kędzierzynie-Koźlu.

---

Oceń: Blachownia Śląska

---